منوی سایت
انبارداري و نگهداري روغن - محصولات فله اي
همانگونه كه گفته شد انبارکردن صحيح روانكارها و ديگر محصولات نفتي از نظر حفاظت در برابر آلودگي، تجزيه در اثر گرما و سرماي زياد و شناسايي درست روانكار، مسئله بسيار مهمي است. در اين مقاله اصول انبارداري محصولات فله اي را مورد بررسي قرار مي دهيم.
در انبارداري فله‌اي بايستي پارامترهاي زير در نظر گرفته شود:
هنگام استفاه از مخازن بزرگ براي نگهداري روغن بايد کنترل کافي بر روي ورود آلودگي‌ها به روغن صورت گيرد
مواد سازنده‌ي مخازن
جنس مخازن روانکارها مي‌تواند از فولادهاي ضدزنگ، ورقه‌هاي فولاد نرم و يا پلاستيک باشد. فولادهاي ضدزنگ و ورقه هاي فولادي نسبت به مواد ديگر داراي قيمت بالاتري مي باشند، در عوض هزينه‌هاي نگهداري آنها پائين است. مزاياي ناشي از استفاده‌ي مخازن پلاستيکي اين است که اين مواد زنگ نمي‌زنند و به اندازه‌اي شفاف هستند که مي‌توان سطح مايع را در اين مخازن تشخيص داد. فولادهاي گالوانيزه را به علت خطرات ناشي از واکنش آنها با مواد افزودني موجود در روانکارها نبايد در مخازن و يا لوله‌کشي‌ها استفاده کرد. و درزهاي مخازن نيز بايد پرچ‌شده يا جوش داده شوند.
هواکش
وجود هواکش براي جلوگيري از ورود آلودگي به مخزن ضروري است. هواکش‌ها همانند فيلتر داراي کارايي مشخص بوده و اندازه‌ي ذرات عبوري از آنها مشخص است. به عنوان مثال هنگامي که فيلتر روغن مورد استفاده براي جريان خروجي از مخزن توانايي جذب ذراتي بزرگتر از mm 10 را داشته و ظرفيت کارايي آن 90% است (Beta10 ³10)، در اين صورت هواکش مورد استفاده بايد داراي کارايي بهتر از فيلتر و يا حداقل برابر با آن باشد. اگر روانکار مورد نظر، سيال هيدروليک باشد، در اين صورت هواکش نيازمند فيلتراسيون بهتري با توانايي جذب ذراتي بزرگتر از mm 3 مي‌باشد. روغن‌هاي دنده نيز در مقايسه با ديگر روانکارها نيازمند فيلترهاي mm 20- 10 و ظرفيت کارايي 90% مي‌باشند.
در صورت مرطوب بودن هوای محيط و يا وجود نوسانات قابل توجه دما در طول روز، بايد مايع شدن بخار آب بر روي ديواره‌هاي مخزن در فضاي خالي بالاي مخزن کنترل شود. به عبارت ديگر، بخار آب مايع شده، اغلب در کف مخزن انباشته و ته‌نشين مي‌شود. اين انباشتگي در طول زمان، منجر به تشکيل يک لايه‌ي فاز آبي در حد چند اينچ و يا حتي يک الي دو فوت مي‌گردد.
مخازن انبار روغن بايد به هواکش‌هايي در ارتفاع بالاتر از 8 فوت از سطح زمين مجهز شوند. هرچه ارتفاع هواکش از سطح زمين کمتر باشد زودتر توسط آلودگي‌ها مسدود مي‌شود. اگر چنانچه موقعيت مخزن مرطوب است، در اين صورت به منظور جلوگيري از ورود رطوبت به مخزن مي‌توان از هواكش‌هاي خشك‌كن‌دار استفاده كرد.
بخار آب موجود در فضاي خالي بالاي مخزن و آب معلق درون روغن، دائماً در حال تعادل با يکديگر مي‌باشند. با کنترل رطوبت فضاي خالي بالاي مخزن،آب موجود در روغن به سمت فضاي خالي بالاي مخزن حركت كرده و به صورت بخار در فضاي خالي قرار مي‌گيرد. بنابراين مقدار آب درون روغن کاهش مي‌يابد. اين فرآيند را رطوبت‌زدايي با استفاده از فضاي خالي بالاي مخزن مي¬گويند. اين فرآيند، نياز به هيچ‌گونه فيلتري نداشته و براي نگهداري آب موجود در روغن در يک محدوده‌ي ايمن طراحي شده است. برخي اوقات، از فن‌هاي خروج بخار و يا هواکش‌هاي پرقدرت براي تخليه‌ی فضاي خالي بالاي مخزن از هيدروکربن‌هاي فرار و بخار آب استفاده مي‌شود.
شناورهاي فاز آب
در صورت تشکيل و انباشتگي آب در کف مخزن مي‌توان از شناورهايي به منظور تعيين مقدار آب موجود در کف مخزن و تسهيل خارج كردن آن استفاده کرد. تفاوت در چگالي آب و روغن به اندازه‌اي است که يک شناور مناسب مي‌تواند در مرز لايه‌ي آب و روغن قرار گيرد. هنگام تخليه‌ي روغن از مخزن، مي‌توان مکش روغن را از بالاي فاز آب تشکيل شده انجام داد.
فيلتراسيون و جداسازي
روانکار بايد پيش از ورود و پس از خروج از مخزن فيلتر شود. به طور کلي، فيلترها و سطوح کارايي آنها توسط دو استاندارد ISO 16889 و ISO 4572 درجه‌بندي مي‌شود. فيلترهاي با جريان عبوري زياد معمولاً از لحاظ هزينه‌ي مورد نياز براي حذف يک گرم آلودگي از روغن، اقتصادي‌تر میباشند. به عنوان مثال، هنگامي که شما اندازه‌ي صافي فيلتر را دو برابر مي‌کنيد، ظرفيت جذب آلودگي‌هاي فيلتر سه برابر مي‌شود.
هنگامي که مقادير کمي آب به صورت آزاد يا امولسيون در روغن وجود دارد، مي‌توان از فيلترهاي با توانايی جذب بسيار زياد استفاده كرد. اين نوع فيلترها داراي بسپارهايي بر پايه‌ي نشاسته مي‌باشند وتوانايي جذب آب به ميزان 500 برابر وزن خودشان را دارا هستند. البته اين فيلترها داراي قيمت بالاتري نسبت به انواع فيلترهاي با مواد جاذب ذرات مي‌باشند.
دريچه‌های فاضلاب و کف مخازن
محل تخليه بايد در پايين‌ترين نقطه‌ي مخزن قرار گيرد. اين امر از راکد ماندن روغن در کف مخزن و انباشتگي آلودگي‌هاي سنگين و رسوب و آب جلوگيري مي‌کند. بهتر است که کف مخزن داراي شيبي حدود 1 به 10 الي 1 به 30 باشد. اگرچه مخازن با کف هموار و يا شيب‌دار، رواج بيشتري دارند، اما مخازن مخروطي و قيقي از لحاظ جلوگيري از انباشتگي آب و لجن مناسب‌تر مي‌باشند.
گرم‌کن‌ها
برخي اوقات، گرم کردن روغن ذخيره شده در آب و هواي سرد و يا هنگامي که سيال گرانروي بسيار بالايي دارد، ضروري است. گرم کردن سبب کاهش گرانروي روغن شده و در نتيجه پمپاژ و جريان روغن از مخزن آسان‌تر صورت مي‌گيرد. براي هيترهاي مورد استفاده در انبارداري فله‌اي، چگالي سطحي توان آنها نبايد بيتشر از wat/in2 15براي روغنهای گردشی و بيشتر از wat/in2 10 براي سيالات ساکن باشد. اگر مقدار چگالي سطحي توان از حد مجاز تجاوز کند، روغن در اثر گرما تخريب مي‌شود. اين امر اغلب سبب تشکيل مقدار زيادي لجن در اطراف المنت‌هاي گرم‌کن و کاهش سريع گرانروي مي‌شود.
ديواره‌های تقويت کننده
ديواره‌های تقويت کننده از ايجاد تورم در ديوارهاي مخازن مستطيلي جلوگيري کرده و تنش‌ها را در لبه‌ها و گوشه‌هاي مخازن بزرگ کاهش مي‌دهند. در صورت استفاده از بافل‌هاي داخلي و يا ديواره‌هاي تقسيم‌کننده در مخازن، استفاده از ديواره‌های تقويت کننده جداگانه، ضروري نيست.
لوله‌کشي، پمپ‌ها و شيرها
هنگامي که از لوله‌ها و ديگر متعلقات مخزن استفاده نمي‌شود، انتهاي لوله‌هايي که بدون پوشش‌اند و همچنين دريچه‌هاي متعلقات مخزن بايد نسبت به ورود آلودگي‌هاي محيطي آب‌بندي شود. در حالتي که لوله‌ها و خطوط لوله‌کشي آلوده شده‌اند، مي توان با استفاده از فلاشينگ و يا سوپرشارژ نيوماتيکي آلودگي ها را از بين برد.
وسايل تعيين سطح روغن در مخزن
يکي از نکات کليدي در نظارت و نگهداري، بررسي و نگهداري سطح سيال در اندازه‌ي مناسب در مخزن مي‌باشد. کاهش بيش از حد سطح روانکار در مخزن منجر به دسترسي کم به روانکار در ماشين‌آلات مي‌گردد. پرکردن بيش از حد مخازن نيز مي‌تواند زيان‌بار باشد. سرريزشدن يکي از مسائلي است که بسيار در مديريت مخازن ديده شده است. بسياري از سرريزي‌هاي کوچک و کم مي‌تواند براي سال‌ها در زمين باقي‌بماند.
ميله‌ي سنجش روغن يک وسيله‌ي بررسي عمق روغن مي‌باشد و بيشتر در مخازن کوچک استفاده مي‌شود. تعيين ارتفاع روغن با استفاده از ميله‌ي سنجش روغن آسان است. ميله‌ي روغن بايد تميز بوده و واشر آن بايد در شرايط خوبي نگهداري شود. مشکل معمول استفاده از ميله‌ي سنجش روغن خطر ورود آلودگي‌ها به روغن مي‌باشد. هم ميله‌ي سنجش روغن و هم مخزن به هنگام تعيين عمق روغن در معرض گرد و غبار قرار دارند. علاوه بر اين ، ميله‌ي سنجش روغن اغلب اسباب زحمت بوده و استفاده از آن زمان‌بر است. تميز‌کردن کامل يک ميله‌ي سنجش روغن امکان‌پذير نيست، به همين دليل معمولاً استفاده از روش‌هاي ديگر تعيين عمق بر اين روش ترجيح داده مي‌شود.
مخازن بايد يک شيشهي مدرج و يا يک گيج تعيين ارتفاع را به همراه داشته باشند. با اين کار تعيين سريع ارتفاع روغن ممکن میشود. مشاهدات بايد به صورت مرتب از شيشه مدرج انجام گيرد، هرگونه تغيير قابل توجه در شفافيت نشان دهنده‌ی وجود آلودگي، به خصوص آب، هوا و رسوب است.
گيج اندازهگيري بايد به دلايل ايمني در يک حفاظ فلزي محافظت شود. موقعيت آن نيز بايد در محلي باشد تا از آسيبهاي ناشي از تصادفات و برخورد در امان باشد. بهترين مکان براي گيج اندازهگيري نزديک دريچه‌هاي ورودي است، به گونهاي که بتوان گيج را در هنگام عمليات پرکردن و خالي کردن مخزن مشاهده کرد.
مرحلهي بعدي، کاليبره کردن گيج با استفاده از اندازههاي استاندارد است. در مخازن کوچک، فواصل درجه‌بندي حدود 10، 20 يا 59 گالن مي‌باشد. مقدار حجمهاي موجود درون اين فواصل نيز بايد با ميانيابي محاسبه شود.
درحاليکه، استفاده از وسايل بصري براي تعيين عمق الويت دارد، استفاده ازعمق سنجهاي اتوماتيک داراي مزاياي خاص خود مي‌باشد، از جمله اين وسايل مي‌توان عمق‌سنج‌ها و سوييچهاي ارزان، سيگنالهاي مغناطيسي، مکانيکي و نوري را نام برد. در مقياس پيشرفتهتر، اين سيگنالها ميتوانند يک پمپ را فعال کنند، اين پمپ به صورت اتوماتيک روغن را از مخزن اصلی به مخزن ماشين منتقل مي‌کند.
به طور کلي به هنگام انبارداري بايد موارد زير را در نظر گرفت:
شناسايي روغن‌ها
همانطور که گفته شد، در طول مدت انبارداري، به خصوص انبارداري در فضاي آزاد، وجود شرايط طبيعي سبب از بين رفتن و ناخوانا شدن برچسبهاي موجود روي بستهبنديهاي روغن مي‌شود. براي جلوگيري از اين مشکل، بايد از برچسبهاي شفاف براي بشکهها و ظروف استفاده کرده و از استفاده‌ي برچسبهايي که خوانا نبوده و يا در طول زمان فرسوده و کهنه ميشوند اجتناب کرد. همچنين می توان از برچسبهاي عددي و نوشتاري نيز براي افرادي که دچار کوررنگي هستند استفاده کرد.
تعليق مجدد مواد افزودني
پيش از توزيع روانکار ذخيره شده، بايد ظرف آن را تکان داد تا مواد افزودني که در مدت انبارداري در ظرف ته‌نشين شده‌اند مجددا معلق شوند و غلظت مناسب در مواد افزودني به دست آيد. مشکل تهنشينشدن مواد افزودني در سيستمهايي که روغن در آنها براي مدت طولاني به صورت ساکن نگهداري مي‌شود، بسيار آشکارتر مي‌باشد. براي مقابه با اين مشکل، در اين سيستم ها يک سيستم گردشی، وظيفهي ايجاد جريان روغن را به منظور جلوگيري از تهنشينشدن مواد افزودني به عهده دارد. معمولاً براي تأمين پاکيزگي و خلوص بيشتر روانکار، اين سيستم گردشی را با فيلترهاي جاذب آب و گرد و خاک تجهيز ميکنند.
تعيين تجهيزات توزيع روغن
غالباً تجهيزات توزيع روغن به عنوان ريشهي ايجاد آلودگي در آن شناخته ميشوند. به وسيله‌ي توزيع روغن از طريق تجهيزاتي که قبلاً براي روغن متفاوت ديگري استفاده شده‌اند، دو روغن با يکديگر مخلوط ميشوند و در نتيجه موجب ايجاد مشکلات روانکاري ميگردند، تجهيزاتي مانند مخازن حمل و نقل و پمپهاي دستي، بايد داراي برچسبهايي براي تعيين نوع روانکار استفاده شده با آنها باشد. در مواردي که اختلاط روانکارها اجتنابناپذير است، بايد سازگاري آنها را بررسي کرد. در صورتيکه تجهيزات توزيع روانکار براي انواع گوناگوني از روانکارها استفاده مي‌شود، بايد با استفاده از فلاشينگ، روانکارهاي قبلي و ديگر آلودگي‌ها را از سيستم پاک کرد.
