ضريب شكست
ASTM D1218

يكنواختي تركيب محصولات حاصل از پالايش نفت خام بويژه در فرايندهاي شامل حلال و يا روغنهاي فرايند لاستيك بسيار داراي اهميت مي باشد. ضريب شكست آزموني است كه اغلب به تنهايي و يا به همراه ساير آزمونهاي فيزيكي به عنوان شاخص يكنواختي مورد استفاده قرار مي گيرد.
ضريب شكست نسبت سرعت نور با يك طول موج مشخص در هوا به سرعت آن در ماده مورد آزمون مي باشد. هنگاميكه نور از سيالات مختلف عبور مي كند، براي مثال، سرعت نور در هر سيال متفاوت خواهد بود. چندين منبع نور با طول موج ثابت قابل دسترس هستند، اما نور زرد سديم (5893 °A) يكي از متداولترين لامپهاي مورد استفاده در اين تست مي باشد. با توجه به اينكه مقدار عددي ضريب شكست يك سيال با طول موج و دما تغيير مي كند، بايستي به همراه طول موج و دمايي كه در آن مورد تست قرار ميگيرد بيان شود.
اين آزمون براي مايعات هيدروكربني با رنگ روشن و شفاف داراي ضريب شكست بين 1.33 و 1.50 به كار گرفته مي شود و روش قادر به اندازه گيري ضريب شكست با تكرارپذيري ±0.00006 مي باشد. اين دقت در مايعات داراي رنگ تيره تر از 4 (ASTM D1500) و در مايعات بسيار فرار در دماي آزمون بدليل عدم امكان اندازه گيري قبل از شروع تبخير، عموما وجود ندارد.

اهميت نتايج ضريب شكست به سادگي قابل اندازه گيري و داراي تكرارپذيري و تجديدپذيري خوب بوده و حساس به تركيب ماده می باشد. اين خصلت باعث شده است تا به عنوان يك آزمون فوري خوب براي تعيين يكنواختي تركيب حلالها، روغنهاي فرايند لاستيك، و ساير محصولات حاصل از نفت به كار گرفته شود. يك قاعده كلي براي فراورده هاي نفتي با وزن مولكولي يكسان وجود دارد: پارافينها داراي ضريب شكست نسبتا پايين (حدود 1.37)، آروماتيكها داراي ضريب شكست نسبتا بالا (حدود 1.50)، و نفتالنها داراي ضريب بينابين (حدود 1.44) مي باشند.
ضريب شكست ممكن است به همراه ساير آزمونها براي ارزيابي توزيع انواع اتم كربن در يك روغن فرايند مورد استفاده قرار گيرد. نمودار هاي ضريب شكست تجربي مربوط به ويسكوزيته، وزن مخصوص و ضريب شكست تهيه شده است كه تخمين درصد اتم هاي كربن نفتنيك، آروماتيك و پارافينيك را امكانپذير مي سازد. اين يك روش سريع و ارزان در مقايسه با آزمونهاي وقتگير است كه مستقيما براي تعيين ساختار هيدروكربن استفاده مي شود.