گرانروي اولين و مهمترين ويژگي است که در کار با روغنها بايد در نظر گرفته شود. داشتن گرانروي مناسب براي روغن موتور در شرايط مختلف دمايي کارکرد، جهت روانکاري صحيح قطعات متحرک موتور الزامي است. در لحظهاي که موتور روشن ميشود حرارت آن حدوداً برابر با درجه حرارت محيط است ولي بتدريج با کار کردن موتور، درجهحرارت بالا ميرود. پس بايد گرانروي روغن موتور را در شرايط مختلف دمايي در نظر گرفت. انجمن مهندسين خودرو (SAE) طبقهبندي روغنهاي موتور را برحسب گرانروي و درجه حرارت انجام داده است.
در سيستم طبقهبندي گرانروي SAE روغنهاي مناسب براي استفاده در درجهحرارتهاي پايين با حرف W (Winter) مشخص ميشوند. روغنهايي که در درجه خود داراي حرف W نيستند براي هواي معتدل و گرم و براي کار موتور در درجهحرارت نرمال مناسبند. جدول 1 درجههاي مناسب گرانروي براي استفاده در تابستان و جدول 2 درجههاي مناسب گرانروي براي استفاده در زمستان را نشان ميدهد.
جدول 1: درجههاي مناسب گرانروي براي استفاده در تابستان
جدول 2: درجههاي مناسب گرانروي براي استفاده در زمستان
در هواي سرد بايد از روغنی با درجه گرانروي پايين استفاده کرد. در صورت استفاده از چنين روغني، موتور به راحتي روشن ميشود و روغن سريع به تمام قطعات موتور رسيده و عمل روغنکاري بدرستی صورت ميگيرد. اما در هواي گرم روغن با گرانروی کم بسيار رقيق شده و نميتواند لايه مناسب براي روغنکاري را ايجاد کند. براي دماهاي بالا نيز بايد از روغني با درجه گرانروي بالا استفاده کرد تا روغن در دماهای بالا بيش از حد رقيق نشود. از طرفی وقتي دما کمي پايين ميآيد موتور سرد شده و اگر گرانروی روغن بالا باشد، روغن قابليت پمپ شدن خود را از دست میدهد. بنابراين روغن با سرعت مناسب به همه قطعات نميرسد. همينطور هنگام روشن شدن نيز مشکل ايجاد میکند. براي اينکه چنين مشکلي به وجود نيايد روغنهاي چنددرجهاي ساخته شدهاند.
روغنهاي ذکرشده در جدولهاي 1 و 2 روغنهاي تک درجهاي هستند. روغنهاي چند درجهاي از مخلوط کردن يک روغن با گرانروي کم با پليمرهاي بهبوددهنده شاخص گرانروي بهدست ميآيند. مثلاً وقتي اين پليمرها به اندازهاي که براي رسيدن به گرانروي SAE 40 لازم است، به روغني با گرانروي SAE 15W اضافه شود، روغن بهدست آمده در درجهحرارتهاي پايين مانند روغن SAE 15W عمل ميکند ضمن اينکه در دماهاي بالا خواص روغن SAE 40 را نيز دارد. اين روغن SAE 15W-40 است که در گسترهي دمايي نسبتاً زيادي کاربرد خواهد داشت. در واقع گرانروي اين روغنها متناسب با دما تنظيم ميشود. جدول 3 روغنهاي چند درجهاي و دامنه درجهحرارتهاي کاربرد آنها را نشان ميدهد.
جدول 3 روغنهاي چنددرجهاي و دامنه درجهحرارت کاربرد آنها
استفاده از روغنهاي چنددرجه نسبت به روغنهاي تک درجه مزيتهايي دارد که بعضي از آنها عبارتند از:
• راحتتر روشن شدن موتور که در نتيجهی آن كاهش سايش موتور، افزايش عمر استارت و باتري را خواهيم داشت
• کاهش مصرف سوخت (در بعضي موارد ممکن است تا 3% روي مصرف سوخت تأثير بگذارد.)
• استفاده از يک روغن در تمام طول سال و راندمان عالي در درجهحرارتهاي بالا
• کاهش ميزان روغنسوزي
استفاده از مواد پليمري بعنوان ماده افزودني به روغنموتور در موتورهاي ديزلي تأثير بسزايي در کاهش روغنسوزي دارد. بعضي از اين پليمرها در درجهحرارتهاي بالا ميسوزند و لايههايي از کربن در شيار رينگ روغن ايجاد ميکنند که به آببندي آن کمک ميکند.