موتور مهمترين جزء يک ماشين است که به روغنکاري نياز دارد. شکل 1 قسمت‌هايي از موتور را که بايد روغنکاري شوند نشان مي‌دهد. مجموعه‌ی مکانيسم سوپاپ براي باز و بسته کردن سوپاپ‌ها، مجموعه پيستون-رينگ در داخل سيلندر، ياتاقانها و محورها در بوش‌ها، قطعات اصلي ميل لنگ، ميل سوپاپ، محور پمپ روغن و ... از قطعاتي هستند كه به روغنکاري نياز دارند.
شکل 1: قسمت‌هايي از موتور که بايد روانکاري شوند
عدم روغنکاري موتور باعث مي‌شود تا بين قطعات فلزي موجود در موتور که با فاصله هاي کم نسبت به يکديگر قرار گرفته‌اند، تماس مستقيم فلز با فلز ايجاد شده و خوردگي و سايش قطعات اتفاق بيافتد. روغن به صورت يک لايه‌ی نازک بين اين قطعات قرار گرفته و مانع سايش آنها مي‌شود. در واقع يکي از وظايف روغن موتور آسان کردن حرکت نسبي قطعات روي يكديگر است. اما علاوه بر روانکاري، روغن موتور وظايف ديگري نيز بر عهده دارد که بعضي از آنها عبارتند از:
روغن حرارت ناشي از عمل احتراق و اصطکاک ناشي از حرکت قطعات موتور را به خود جذب كرده و در کارتر و همچنين خنك كننده روغن حرارت از روغن گرفته مي شود.
آب بندی فاصله‌ی بين رينگ‌هاي پيستون و بدنه‌ی سيلندر و ساير فواصل قطعات جهت جلوگيري از خروج گازها هنگام عمل تراکم و همچنين جلوگيري از کاهش کشش و قدرت موتور
روغن بايستي ذرات ريز دوده، گرد و خاک و ساير مواد خارجي، ذرات ناشي از سايش قطعات را در خود معلق نگه داشته و مانع از چسبيدن آنها به يكديگر شده و به داخل کارتر و فيلتر هدايت كند. همچنين وظيفه‌ی معلق نگه داشتن آبهاي توليد شده در زمان احتراق نيز به عهده‌ی روغن است.
در لحظه‌ی انفجار مخلوط سوخت و هوا به علت فشارهاي لحظه‌اي موجود در محفظه‌ی احتراق، فشار بسيار زيادي به‌صورت ناگهاني بر ياتاقانها، سطح پيستون و رينگ‌هاي آن وارد مي‌شود. روغن اين ضربه‌ی ناگهاني را مهار كرده و از تماس سطوح با يکديگر جلوگيري مي‌کند.و با کاهش قدرت ضربه وارده به ياتاقانها و ديگر قطعات موتور موجب افزايش عمر مفيد موتور می شود
با توجه به وظايف ذکرشده براي روغن موتور، يک روغن موتور با کيفيت مناسب بايد داراي ويژگي‌هاي زير باشد:
• بايد گرانروي مناسب داشته باشد و عمل روانکاري را به درستي انجام دهد، يعني باعث تسهيل حرکت نسبي قطعات متحرک موتور شود.
• بايد با انتقال سريع حرارت بتواند ياتاقانها و ديگر قسمت‌هاي موتور را خنک کند.
• بايد از لحاظ شيميايي و حرارتي پايدار باشد، يعني با افزايش حرارت شروع به اکسيد‌شدن و در نتيجه توليد اسيد و لجن نکند.
• بايد به‌طور پيوسته و در همه‌ی شرايط ( در سرما و گرما) به اندازه‌ی کافي روان باشد و قابليت پمپ‌شدن داشته باشد تا به راحتي و با سرعت به همه‌ی نقاط موتور برسد.
• بايد از سطوح فلزي موتور در برابر زنگ‌زدگي، خوردگي شيميايي، فرسايش و سائيدگي تا حد امکان جلوگيري کند.
• بايد موتور را تميز نگه داشته و قابليت معلق نگه‌داشتن آلودگي‌هايي که ممکن است از سوخت و يا جاهاي ديگر وارد روغن شده باشند را داشته باشد و تشکيل رسوبات را به حداقل برساند.
• بايد ظاهري يکنواخت داشته باشد و عاري از هرگونه ذرات خارجي و بخصوص آب باشد.
روغن پايه به تنهايي نمي‌تواند اين ويژگي‌ها را داشته باشد. بنابراين براي وجود چنين خواصي از افزودني استفاده مي شود. در بين کليه‌ی روانکارها، روغن موتور يکي از روغن‌هايي است که بيشترين ميزان مواد افزودني را به خود اختصاص داده است.